Chuyển đổi số giúp Ngành Logistics và Vận tải chuyển mình trong thời đại số

Chuyển đổi số Ngành Logistics và Vận tải là việc áp dụng công nghệ nhằm tối ưu quá trình cung ứng và vận chuyển hàng hóa, dịch vụ. Đặc biệt sau những ảnh hưởng của đại dịch cung như khủng hoảng kinh tế, chuyển đổi số đã trở thành hành động bắt buộc phải làm. Hãy cùng HST Consulting tìm hiểu bức tranh tổng quan thị trường và chuyển đổi số ngành Logistics và Vận tải trong bài viết dưới đây. 

I. Tổng quan thị trường ngành Logistics và Vận tải

1. Thị trường ngành Logistics và Vận tải đang diễn ra như thế nào?

Đối với thị trường Logistics 

– Quy Mô và Số Liệu Thị Trường

Thị trường Logistics tại Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ, đa dạng và đầy tiềm năng. Theo Báo cáo Logistics Việt Nam 2020 từ Bộ Công Thương, tính đến năm 2018, đã có tổng cộng 29,694 doanh nghiệp hoạt động trong ngành logistics trên toàn quốc. Sự đa dạng này không chỉ tạo ra một bức tranh phong phú về dịch vụ logistics mà còn tạo nên sự cạnh tranh khốc liệt giữa các doanh nghiệp.

–  Đa Dạng Ngành Liên Quan

Đặc biệt, không chỉ có các doanh nghiệp chuyên về logistics, mà còn có nhiều công ty sản xuất, kinh doanh và cung cấp dịch vụ khác, đang chủ động vận hành logistics của mình. Theo dõi thấy rằng, mức độ thuê ngoài trong lĩnh vực này đang ở mức 10-25%, cho thấy sự tích hợp và quản lý chuỗi cung ứng ngày càng trở nên quan trọng trong nền kinh tế.

– Tăng Trưởng Mạnh Mẽ

Với tỷ lệ tăng trưởng hàng năm khoảng 14-16%, thị trường logistics Việt Nam đang thu hút sự chú ý của các nhà đầu tư và doanh nghiệp. Sự gia tăng này không chỉ là kết quả của sự phát triển của thương mại điện tử mà còn là do nhu cầu ngày càng tăng của các doanh nghiệp trong việc tối ưu hóa chuỗi cung ứng và vận chuyển hàng hóa.

–  Đóng Góp Quan Trọng Cho GDP

Logistics đóng góp một phần quan trọng vào nền kinh tế quốc gia. Tính đến thời điểm hiện tại, ngành này chiếm 5-6% của GDP quốc gia. Với quy mô thị trường đạt khoảng 40 tỷ USD, logistics không chỉ là một ngành có sức ảnh hưởng lớn đối với doanh nghiệp mà còn là một động lực quan trọng đưa vào sự phát triển toàn diện của đất nước.

– Tương Lai Rộng Mở

Với những con số và xu hướng tích cực, thị trường logistics Việt Nam hứa hẹn một tương lai rộng mở. Các doanh nghiệp và nhà đầu tư có thể dự kiến sự đổi mới, tích hợp công nghệ và quy trình để tận dụng tối đa tiềm năng của ngành này, đồng thời góp phần vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế quốc gia.

Đối với thị trường ngành Vận tải

Ngành vận tải hành khách đường dài tại Việt Nam đã phát triển từ lâu với sự tham gia đông đảo của khoảng 21,000 doanh nghiệp. Tuy nhiên, đa số các doanh nghiệp này lại có quy mô nhỏ, thường dưới 5 phương tiện. Sự phân tán về quy mô và quy tụ nhiều doanh nghiệp nhỏ này thể hiện sự đa dạng và cạnh tranh cao trong ngành.

Mặc dù có số lượng lớn, nhưng nhiều doanh nghiệp vận tải hành khách đường dài vẫn hoạt động theo cách thủ công, thiếu ứng dụng công nghệ trong quản lý điều hành. Điều này tạo ra một hạn chế lớn khi phải đối mặt với đối thủ mới gia nhập thị trường sử dụng công nghệ hiện đại và đầu tư chặt chẽ.

Theo số liệu từ Tổng cục Đường bộ, ngành vận tải đóng góp một phần quan trọng vào GDP của Việt Nam, chiếm 21% tổng sản phẩm quốc nội. Điều này chứng tỏ giá trị lớn mà ngành vận tải mang lại cho nền kinh tế quốc gia. Trong đó, mảng vận tải hành khách đường dài chiếm một phần quan trọng, với giá trị thị trường khoảng 6,3 tỷ USD.

Mặc dù đối mặt với nhiều thách thức, thị trường vận tải hành khách đường dài vẫn được xem là một miếng bánh tiềm năng. Sự tăng trưởng của ngành này là điều thuận lợi cho các nhà đầu tư nước ngoài, đặc biệt là khi có thể thấy rõ sự chênh lệch về sử dụng công nghệ giữa các doanh nghiệp hiện tại và những đối thủ mới.

Đối với doanh nghiệp vận tải hành khách đường dài, đầu tư vào công nghệ và nâng cấp quy trình quản lý là chìa khóa để tồn tại và phát triển. Thị trường đang chứng kiến sự đổi mới, và những người nắm bắt được xu hướng này có thể định hình cạnh tranh và chiếm lĩnh thị trường trong tương lai.

2. Loại hình doanh nghiệp ngành Logistics và Vận tải

Ngành Logistics và Vận tải hiện đang có đa dạng các loại hình doanh nghiệp đảm bảo tính toàn diện và linh hoạt trong việc đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng và đối tác. Đồng thời, việc tích hợp công nghệ và quy trình hiệu quả là chìa khóa để cải thiện hiệu suất và cạnh tranh trong ngành.

Đối với ngành Logistics

Doanh nghiệp vận tải đường sắt và đường bộ (59.02%):

• Đây là một phần quan trọng của ngành logistics, với sự đa dạng giữa vận tải đường sắt và đường bộ. 
• Doanh nghiệp trong lĩnh vực này chịu trách nhiệm vận chuyển hàng hóa từ điểm xuất phát đến điểm đích thông qua đường sắt hoặc đường bộ.
• Các yếu tố quan trọng có thể bao gồm quản lý đội xe, bảo trì phương tiện, quản lý lộ trình và đối tác vận chuyển.

Doanh nghiệp kho bãi và các hoạt động hỗ trợ vận tải (33.26%):

• Doanh nghiệp này chủ yếu tập trung vào quản lý và vận hành các kho bãi, cung cấp dịch vụ lưu trữ và hỗ trợ vận tải.
• Các hoạt động bao gồm quản lý tồn kho, xếp dỡ, đóng gói, và các dịch vụ khác như quản lý đơn hàng và theo dõi hàng hóa.
• Đây là một mảng quan trọng vì nó ảnh hưởng đến hiệu suất và linh hoạt trong chuỗi cung ứng.

Doanh nghiệp bưu chính chuyển phát (2.34% – 97% DN là siêu nhỏ,nhỏ và vừa):

• Mặc dù chiếm tỷ lệ nhỏ, nhưng doanh nghiệp bưu chính chuyển phát đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp dịch vụ vận chuyển hàng hóa nhanh chóng và hiệu quả.
• Các doanh nghiệp này thường chịu trách nhiệm vận chuyển hàng hóa nhẹ và có yêu cầu giao hàng nhanh.
• Công nghệ và quy trình hiệu quả là chìa khóa để duy trì độ tin cậy và tốc độ trong các dịch vụ chuyển phát.

Đối với ngành Vận tải

Các loại hình doanh nghiệp trong ngành Vận tải hành khách:

• Vận tải hành khách bằng xe ô tô theo tuyến cố định
• Vận tải hành khách bằng xe buýt theo tuyến cố định
• Vận tải hành khách bằng xe taxi
• Vận tải hành khách theo hợp đồng
• Vận tải hành khách du lịch bằng xe ô tô

II. Tổng quan Chuyển đổi số ngành Logistics và Vận tải

1. Chuyển đổi số trong ngành Logistics và Vận tải là gì?

Chuyển đổi số trong ngành Logistics và Vận tải đề cập đến việc áp dụng công nghệ số hóa để cải thiện và tối ưu hóa các hoạt động liên quan đến quản lý chuỗi cung ứng, vận chuyển hàng hóa, và các dịch vụ logistics khác. Chuyển đổi số mang lại nhiều lợi ích, bao gồm sự hiệu quả cao, tăng cường khả năng quản lý, giảm thiểu lãng phí, và cung cấp thông tin chính xác và liên tục về vị trí và tình trạng của hàng hóa.

Dưới đây là một số phương diện chính của chuyển đổi số trong ngành Logistics và Vận tải:

• Hệ thống Quản lý Chuỗi Cung Ứng (SCM): Áp dụng các giải pháp SCM kỹ thuật số giúp tối ưu hóa lập kế hoạch, quản lý tồn kho, và tối thiểu hóa rủi ro trong chuỗi cung ứng.
• Theo dõi và Quản lý Tài nguyên: Sử dụng cảm biến IoT (Internet of Things) để theo dõi vị trí và điều kiện của hàng hóa trong thời gian thực, giúp tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ chất lượng hàng hóa.
• Tối ưu hóa Định tuyến và Lập kế hoạch Vận chuyển: Sử dụng phần mềm và thuật toán để tối ưu hóa lộ trình và lập kế hoạch vận chuyển, giảm thiểu quãng đường di chuyển và giảm thiểu thời gian chờ đợi.
• Blockchain trong Logistics: Sử dụng blockchain để đảm bảo tính minh bạch và an ninh trong giao dịch, từ quá trình sản xuất đến vận chuyển và phân phối.
• Phân tích Dữ liệu và Trí tuệ nhân tạo (AI): Sử dụng công nghệ AI để phân tích lượng lớn dữ liệu từ các quá trình logistics, từ đó đưa ra thông tin chi tiết và dự đoán về xu hướng và nhu cầu tương lai.
• Ứng dụng di động và Cổng thông tin Khách hàng: Phát triển ứng dụng di động và cổng thông tin trực tuyến để cung cấp thông tin liên tục và thuận lợi cho khách hàng, từ việc theo dõi vận chuyển đến tình trạng đơn hàng.

2. Ví dụ chuyển đổi số ngành Logistics và Vận tải

Một ví dụ điển hình về quá trình chuyển đổi số trong lĩnh vực Logistics là Cold Storage, Inc. (USCS), một nhà cung cấp hàng đầu về kho lạnh công cộng và các dịch vụ hậu cần tại Hoa Kỳ. Trước khi thực hiện quá trình chuyển đổi số, USCS đã phải đối mặt với nhiều thách thức như:

• Quản lý thời gian lái xe: Tài xế của USCS phải lái xe hơn 70 giờ trong tám ngày, ảnh hưởng đến tiến độ dỡ hàng và thời gian phục vụ.
• Vận chuyển hàng ướp lạnh: Thời gian chính xác của việc vận chuyển sản phẩm lạnh đến kho rất quan trọng để đảm bảo chất lượng thực phẩm.
• Tiêu thụ nhiên liệu và tác động môi trường: Xe bán tải 18 bánh tiêu thụ một lượng lớn nhiên liệu, gây ô nhiễm và ảnh hưởng đến môi trường.
• Phạt vi phạm thời gian giao hàng: Nhiều nhà bán lẻ áp dụng các khoản phạt nặng nề đối với các đối tác không tuân thủ thời gian giao hàng.
• Khó khăn do sự cố và thay đổi thời tiết: Sự cố máy móc và thời tiết thay đổi làm tăng tỷ lệ giao hàng trễ, gây ảnh hưởng đến lập kế hoạch và tăng chi phí.

Để giải quyết những thách thức này, USCS đã hợp tác chặt chẽ với công ty công nghệ Gramener. Hai công ty đã triển khai Intelligent Appointment Scheduling (IAS), một hệ thống dựa trên dữ liệu và sử dụng khả năng học máy. IAS tự động lên lịch với các nhà cung cấp dịch vụ, giúp đảm bảo có đủ nhân sự và lịch trình chính xác.

IAS sử dụng thông tin trực quan và khả năng học máy để phân tích lượng lớn dữ liệu, đưa ra các đề xuất thông minh và dự đoán tình hình. Kết quả, USCS đã giảm thời gian quay vòng lên đến 15%, đồng thời có thể đáp ứng 650 cuộc hẹn mỗi ngày. Hệ thống này hiện đang được triển khai rộng rãi tại 26 cơ sở của USCS, mang lại hiệu suất và linh hoạt đáng kể trong quá trình vận hành.

III. Lợi ích chuyển đổi số ngành Logistics và Vận tải

Chuyển đổi số trong ngành logistics và vận tải mang lại nhiều lợi ích quan trọng, không chỉ cho doanh nghiệp mà còn cho toàn bộ chuỗi cung ứng và khách hàng. Dưới đây là một số lợi ích chính:

Tăng hiệu quả vận chuyển:

• Quản lý và theo dõi xe vận chuyển thông qua hệ thống GPS và cảm biến giúp tối ưu hóa tuyến đường và giảm thiểu quãng đường đi, tiết kiệm thời gian và nhiên liệu.
• Dữ liệu chính xác về vận tải giúp tối ưu hóa lập kế hoạch và giao hàng, giảm thiểu thời gian chờ đợi và chi phí liên quan.

Quản lý kho thông minh:

• Hệ thống quản lý kho thông minh giúp theo dõi chính xác lượng hàng tồn kho và tình trạng hàng hóa.
• Tối ưu hóa quá trình đặt hàng và tái tồn kho thông qua dữ liệu phân tích, giảm thiểu tồn kho không cần thiết và chi phí lưu kho.

Tăng cường độ chính xác và theo dõi:

• Sử dụng mã vạch, RFID, IoT và các công nghệ khác giúp theo dõi chính xác vị trí và tình trạng của hàng hóa từ nguồn gốc đến điểm đích.
• Giảm thiểu lỗi giao nhầm và mất mát hàng hóa.

Tăng cường khả năng đáp ứng nhanh chóng:

• Tích hợp dữ liệu và thông tin từ các phần của chuỗi cung ứng giúp nhanh chóng phát hiện và giải quyết vấn đề.
• Dự báo nhu cầu và biến động thị trường giúp điều chỉnh kịp thời quy trình sản xuất và vận chuyển.

Tăng cường an toàn và bảo mật:

• Hệ thống theo dõi và giám sát liên tục giúp giảm thiểu rủi ro mất mát và gian lận.
• Tích hợp các biện pháp bảo mật công nghệ, chẳng hạn như blockchain, để đảm bảo tính toàn vẹn và an toàn của dữ liệu.

Tối ưu hóa chi phí:

• Giảm thiểu chi phí vận chuyển thông qua tối ưu hóa tuyến đường và quản lý nhiên liệu.
• Tăng cường hiệu suất làm việc và giảm thiểu lãng phí nhờ vào tự động hóa quy trình và dữ liệu phân tích.

Tăng trải nghiệm khách hàng:

• Cung cấp thông tin theo thời gian thực về vị trí và tình trạng của đơn hàng.
• Giảm thời gian giao hàng và cung cấp lựa chọn linh hoạt cho khách hàng.

IV. Cơ hội và thách thức của doanh nghiệp Logistics và Vận tải khi chuyển đổi số

1. Cơ hội của doanh nghiệp Logistics và Vận Tải khi chuyển đổi số

Chuyển đổi số mở ra cơ hội khổng lồ cho sự phát triển của ngành logistics. Trái ngược với ngành này cách đây vài năm, ngày nay, sự phát triển nhanh chóng của công nghệ, sự mở rộng quy mô kinh doanh, chuỗi cung ứng phức tạp, và sự tăng lên của cạnh tranh đã tạo ra áp lực đặc biệt đối với các doanh nghiệp logistics. Để đạt được sự khác biệt và thành công trên thị trường, các nhà lãnh đạo trong lĩnh vực này đã phải nâng cao tiêu chuẩn hoạt động của họ.

Theo Diễn đàn Kinh tế Thế giới, hơn 1,5 nghìn tỷ đô la có nguy cơ bị đe dọa do quá trình số hóa trong quản lý chuỗi cung ứng và logistics đến năm 2025. Sự số hóa trong vận tải và logistics có thể hiệu quả giải quyết những thách thức này. Các giải pháp chuyển đổi số trong logistics thúc đẩy sự hợp tác và chia sẻ thông tin, tăng tính linh hoạt trong các hoạt động nội bộ và giảm đối với những nhiệm vụ phức tạp.

Các giải pháp kỹ thuật số trong logistics đối mặt với những thách thức chính của toàn cầu hóa theo chiều dọc, đáp ứng nhu cầu hoạt động linh hoạt hơn, cải thiện an ninh và tuân thủ. Đối mặt với khó khăn và hồi phục sau đại dịch, ngành logistics có thể tận dụng những cơ hội sau:

• Nâng cao năng lực vận chuyển hàng không chuyên dụng: Ngành hàng không đã thích ứng bằng cách tái cấu trúc đội bay để đáp ứng nhu cầu vận chuyển hàng hóa bằng đường hàng không.
• Tăng cường kiểm tra hàng hóa và quy trình kiểm soát qua biên giới: Chính phủ đã áp dụng lệnh cấm tạm thời và hạn chế xuất khẩu đối với hàng hóa nhạy cảm. Đối mặt với những biện pháp kiểm soát nghiêm ngặt, chi phí logistics có thể tăng.
• Sự gia tăng của công nghệ và thương mại điện tử: Ngành logistics đang trải qua cách mạng công nghệ, với các công ty sở hữu khả năng kỹ thuật số mạnh mẽ sẽ có lợi thế.
• Tái cấu trúc chuỗi giá trị toàn cầu: Đại dịch đã thể hiện sự dễ tổn thương của chuỗi giá trị mở rộng và phức tạp, thúc đẩy việc rút ngắn hoặc đa dạng hóa chuỗi cung ứng.

Triển vọng phục hồi trong ngành logistics sẽ biến động tùy thuộc vào quốc gia và lĩnh vực cụ thể, và các công ty có quy mô đa dạng sẽ có vị thế mạnh mẽ để vượt qua những thách thức và khó khăn.

2. Thách thức của doanh nghiệp Logistics và Vận tải khi chuyển đổi số

Trong khoảng thời gian vừa qua, ngành vận tải và logistics đã phải đối mặt với những thách thức nặng nề, tương tự như nhiều ngành công nghiệp khác. Sự gián đoạn trong việc di chuyển sản phẩm, sự giảm thiểu lượng đơn hàng và áp lực gia tăng để chuyển đổi sang mô hình kinh doanh trực tuyến đã tạo ra một tình hình khó khăn, đầy biến động và đầy kỳ vọng đối với ngành này. Các thách thức chủ yếu xuất phát từ việc thiếu một nền tảng kỹ thuật số logistics hiện đại và đáng tin cậy, gây ra khó khăn cho những nhà lãnh đạo về thời gian và chi phí trong các hoạt động của họ. Dưới đây là một số thách thức cụ thể:

Thách thức 1: Hoạt động vận tải và hậu cần chưa được tích hợp

Với sự mở rộng thương mại theo hướng số, sự phụ thuộc ngày càng tăng vào chuỗi cung ứng, tạo ra một thách thức lớn cho ngành vận tải và logistics. Việc cập nhật và tối ưu hóa hoạt động vận tải và hậu cần chưa đồng bộ hóa đã tạo ra nguy cơ mất cạnh tranh và giữ lại sự phát triển của ngành.

Thách thức 2: Quá nhiều dữ liệu, quá ít kiến thức để sử dụng nó một cách hiệu quả

Ngành này sản xuất lượng lớn dữ liệu, nhưng khả năng tiếp cận thông tin này và sử dụng nó một cách hiệu quả đang gặp khó khăn. Sự phân đoạn và lưu trữ dữ liệu ở nhiều địa điểm khác nhau làm giảm hiệu suất và chất lượng thông tin, làm trở ngại cho mục tiêu cải thiện trải nghiệm khách hàng.

Thách thức 3: Thiếu khả năng phục hồi và tự động hóa quy trình

Sự phụ thuộc quá mức vào lao động con người trong các hoạt động vận tải và logistics tạo ra thách thức về thời gian và độ chính xác. Sự tự động hóa và số hóa quy trình trở nên quan trọng để tối ưu hóa hiệu suất và giảm thiểu sai sót.

Thách thức 4: Phụ thuộc quá nhiều vào các hệ thống cũ

Sự giữ lại bởi các hệ thống lão hóa không chỉ làm chậm quá trình vận hành mà còn làm giảm năng suất và tăng rủi ro kỹ thuật. Việc chuyển đổi sang các hệ thống kỹ thuật số mới là không thể tránh khỏi để đảm bảo tính liên tục và hiệu suất.

Thách thức 5: Thiếu kế hoạch quản lý di chuyển

Với sự gia tăng của số lượng thiết bị yêu cầu kết nối trong môi trường di động, việc quản lý một cách hiệu quả sẽ trở nên ngày càng phức tạp. Sự thiếu hụt kế hoạch quản lý di chuyển có thể dẫn đến sự phân tán và khó khăn về CNTT, làm tăng rủi ro và giảm hiệu suất.

Trên đây là những thông tin tổng quan về Chuyển đổi số giúp Ngành Logistics và Vận tải. Để bứt quả trên đường đua chuyển đổi số trong ngành Logistics và Vận tải, hãy liên hệ với HST Consulting để được tư vấn ngay hôm nay.