Trong bối cảnh ngày càng tăng cường về ý thức bảo vệ môi trường và sự nhận thức về bền vững, ngành Sản xuất Bao bì đang chịu áp lực lớn để thực hiện Chuyển đổi Xanh. Sự phát triển của công nghệ và các xu hướng mới trong ngành đang mở ra cơ hội mới để tối ưu hóa quá trình sản xuất, tăng cường hiệu suất và giảm tác động tiêu cực đến môi trường. Hãy cùng điểm qua những xu hướng và giải pháp mới đang hỗ trợ ngành Sản xuất Bao bì trên con đường Chuyển đổi Xanh.

I. Thực tiễn ngành sản xuất bao bì

Theo thông tin từ Hiệp hội Bao bì Việt Nam (Vinpas), số lượng doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực bao bì trên toàn quốc hiện đạt khoảng 14.000, trong đó có hơn 4.500 doanh nghiệp sản xuất bao bì giấy và khoảng 9.200 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực bao bì nhựa, hợp tác với các đối tác cả trong và ngoài nước.

Trong giai đoạn từ năm 2015 đến 2020, ngành công nghiệp bao bì của Việt Nam đã có sự tăng trưởng ổn định với mức tăng trưởng trung bình hàng năm đạt 13,4%. Tuy nhiên, từ năm 2021 đến cuối năm 2023, do ảnh hưởng của dịch Covid-19 và biến động kinh tế toàn cầu, ngành công nghiệp này đã phải đối mặt với nhiều thách thức.

Theo báo cáo mới nhất từ Market Research Future, dự báo tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) của thị trường bao bì nhựa toàn cầu dự kiến là 3,6% trong giai đoạn 2023-2030, trong khi đó tốc độ tăng trưởng của thị trường bao bì giấy được ước tính là 4,7% trong cùng giai đoạn. Đồng thời, theo Mordor Intelligence, thị trường bao bì nhựa và bao bì giấy tại Việt Nam dự kiến sẽ có tốc độ tăng trưởng CAGR lần lượt là 8,39% và 9,73% trong giai đoạn từ năm 2023 đến 2028.

II. Những khó khăn ngành sản xuất bao bì phải đối mặt

Việt Nam là một quốc gia tích cực tham gia vào quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. Tuy nhiên, khi kinh tế toàn cầu gặp khó khăn và chững lại, nền kinh tế Việt Nam cũng không tránh khỏi ảnh hưởng tiêu cực. Ngành Bao bì, như nhiều ngành khác, đối mặt với hàng loạt thách thức trong bối cảnh này. Đặc biệt, với việc các quy định pháp luật về kinh tế tuần hoàn có hiệu lực vào năm 2024, thách thức cho ngành Bao bì có thể ngày càng nặng nề hơn.

1. Suy thoái kinh tế toàn cầu

Chẳng hạn, chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) trong 08 tháng đầu năm 2023 ước tính giảm 0,4% so với cùng kỳ năm trước (trái ngược với mức tăng 9,2% của năm 2022). Thêm vào đó, theo khảo sát của Vietnam Report vào tháng 08/2023, 25,7% doanh nghiệp Bao bì ghi nhận doanh thu giảm so với cùng kỳ năm trước. Xuất nhập khẩu các mặt hàng Bao bì cũng giảm sút nghiêm trọng, với tổng kim ngạch xuất nhập khẩu bao bì trong 06 tháng đầu năm 2023 chỉ đạt 1,07 tỷ USD, tương đương 63,1% so với cùng kỳ năm trước; kim ngạch xuất khẩu và nhập khẩu lần lượt tương đương 77,4% và 36,6% so với cùng kỳ.

1. Sự cạnh tranh của đối thủ

Một trong những thách thức đối với các doanh nghiệp Bao bì là sự cạnh tranh giữa các đối thủ trong ngành. Sự cạnh tranh này được kích thích bởi việc giảm cầu tiêu dùng hàng hóa, dẫn đến giảm cầu bao bì và áp lực tăng cao để giảm chi phí sản xuất bao bì nhằm tạo lợi thế cạnh tranh. Hiện nay, năng lực sản xuất bao bì giấy phổ thông đã vượt quá nhu cầu trong nước, với các doanh nghiệp chỉ hoạt động ở mức khoảng 60% công suất. Dự kiến sản lượng bao bì có thể tăng cao trong vài năm tới. Tuy nhiên, với sản lượng tiềm năng lớn hơn nhiều so với sản lượng thực tế, các nhà sản xuất đang gặp khó khăn trong việc tìm kiếm thị trường tiêu thụ trong một môi trường thị trường bão hòa. Điều này tạo ra nhiều lo ngại cho các doanh nghiệp, đặc biệt là liên quan đến thị trường quốc tế, kênh phân phối, và biến động tỷ giá.

1. Thiếu thanh khoản hoặc tín dụng

Mặc dù lãi suất cho vay của các ngân hàng đã giảm và lạm phát được duy trì ở mức ổn định, nhưng khả năng tăng trưởng của các doanh nghiệp vẫn bị ảnh hưởng bởi nguyên nhân từ sự suy yếu của tổng cầu, cùng với tình trạng thiếu thanh khoản và tín dụng. Sự suy giảm trong khả năng chi trả lãi vay phản ánh tình hình tài chính đang suy giảm, từ đó cũng giới hạn khả năng tiếp cận nguồn vốn mới của các doanh nghiệp trong hoàn cảnh hiện nay.

1. Các vấn đề liên quan đến logistics, phân phối

Vấn đề này đặc biệt phức tạp khi cần phải đảm bảo sự linh hoạt và hiệu quả trong quá trình vận chuyển, bảo quản và phân phối các sản phẩm bao bì. Sự cần thiết của một chuỗi cung ứng được tổ chức tốt để đảm bảo thời gian giao hàng, chất lượng sản phẩm, và chi phí vận chuyển là không thể phủ nhận. Đặc biệt, với sự tăng cường của thị trường quốc tế và nhu cầu ngày càng đa dạng của khách hàng, việc quản lý logistics và phân phối trở nên phức tạp hơn bao giờ hết. Đồng thời, biến động trong chi phí vận chuyển, thay đổi trong quy định về hải quan và pháp lý cũng đều góp phần tăng thêm áp lực lên các doanh nghiệp trong ngành sản xuất bao bì.

1. Biến động tỷ giá

Sự biến đổi liên tục trong tỷ giá hối đoái có thể ảnh hưởng lớn đến chi phí sản xuất và kinh doanh của các doanh nghiệp trong ngành. Khi tỷ giá đồng tiền địa phương so với các đồng tiền quốc tế thay đổi, giá thành nguyên liệu nhập khẩu và máy móc sản xuất có thể tăng lên đột ngột, ảnh hưởng đến lợi nhuận của các doanh nghiệp. Hơn nữa, biến động tỷ giá cũng làm cho việc dự đoán và quản lý rủi ro trong kinh doanh trở nên khó khăn, đặc biệt là khi các doanh nghiệp phụ thuộc vào việc nhập khẩu nguyên liệu từ các quốc gia có đồng tiền mạnh và ổn định. Điều này đặt ra thách thức đối với việc định giá sản phẩm và quản lý lãi suất, cũng như việc duy trì sự cạnh tranh trong thị trường nội địa và quốc tế.

1. Thay đổi hành vi của người tiêu dùng

Ngày nay, người tiêu dùng có xu hướng quan tâm đến các sản phẩm có thiết kế thân thiện với môi trường, tái chế và có tính tiện lợi cao. Điều này đặt ra áp lực lớn đối với các doanh nghiệp trong ngành để thích nghi và cung cấp những sản phẩm phù hợp với nhu cầu mới này. Đồng thời, sự gia tăng trong sự chú trọng vào yếu tố bảo vệ môi trường và sức khỏe cũng yêu cầu ngành sản xuất bao bì phải đầu tư nhiều hơn vào nghiên cứu và phát triển các loại bao bì thân thiện với môi trường và không gây hại cho sức khỏe. Sự thay đổi này không chỉ yêu cầu sự sáng tạo trong thiết kế và chất liệu sản phẩm mà còn đòi hỏi các doanh nghiệp phải thay đổi cả chiến lược tiếp thị và quảng cáo để phản ánh những giá trị mới này.

1. Chi phí vận hành cao

Việc duy trì và vận hành các nhà máy sản xuất bao bì đòi hỏi một khoản đầu tư lớn vào cơ sở hạ tầng, máy móc, và công nghệ sản xuất. Chi phí này không chỉ bao gồm việc mua sắm và bảo trì các thiết bị sản xuất mà còn đến việc quản lý và tuyển dụng nhân viên chuyên nghiệp. Hơn nữa, việc thực hiện các biện pháp bảo dưỡng và tu sửa định kỳ cũng tăng thêm vào chi phí vận hành hàng ngày. Đối diện với một thị trường cạnh tranh gay gắt, các doanh nghiệp sản xuất bao bì phải liên tục tìm cách để cắt giảm chi phí vận hành mà vẫn đảm bảo chất lượng và hiệu suất sản xuất. Điều này đặt ra một thách thức lớn đối với sự quản lý chi phí và tối ưu hóa quy trình sản xuất trong ngành.

III. Tiềm năng của doanh nghiệp sản xuất bao bì năm 2024

Dựa vào tiềm năng sản lượng bao bì cùng với các hiệp định thương mại tự do mới như EVFTA, CPTPP, và RCEP, Việt Nam đã có cơ hội xuất khẩu sản phẩm bao bì sang các nước thành viên với thuế suất gần bằng 0%. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp trong ngành nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Với kinh tế ổn định, lãi suất thấp và lạm phát được kiểm soát, Chính phủ cũng đã thực hiện các chính sách kích thích tiêu dùng như giảm thuế VAT, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp bao bì tăng cường cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Theo các chuyên gia kinh tế, ngành công nghiệp bao bì Việt Nam sẽ tiếp tục có nhiều cơ hội phát triển, thu hút vốn đầu tư nước ngoài và đồng thời đóng góp vào sự phát triển kinh tế của đất nước.

Nhìn về tương lai, với dự báo tích cực từ các tổ chức nghiên cứu độc lập, ngành bao bì Việt Nam có thể kỳ vọng vào sự ổn định và phát triển bền vững trong năm 2024, mở ra nhiều triển vọng mới cho các doanh nghiệp trong lĩnh vực này.

IV. Ứng dụng công nghệ tạo đòn bẩy chuyển đổi xanh cho doanh nghiệp sản xuất bao bì

Công nghệ số đang đóng vai trò ngày càng quan trọng trong việc thúc đẩy Chuyển đổi Xanh trong ngành sản xuất bao bì. Cụ thể, có ba xu hướng chính được nhấn mạnh là IoT, AI và Blockchain.

Công nghệ IoT sử dụng cảm biến và hệ thống truyền thông để giám sát và kiểm soát môi trường sản xuất. Điều này giúp các doanh nghiệp bao bì tăng tính linh hoạt và hiệu quả trong sản xuất, cũng như theo dõi và tối ưu hóa việc sử dụng năng lượng và nước, từ đó đề xuất các giải pháp bền vững.

Công nghệ AI sử dụng dữ liệu đầu vào để tự động ra quyết định hoặc hỗ trợ người sử dụng ra quyết định. Trong ngành bao bì, AI có thể được áp dụng để phân tích dữ liệu từ các hệ thống sản xuất và điều hòa nhiệt độ, xác định các vùng cần cải thiện hiệu suất. Ngoài ra, AI có thể sử dụng thị giác máy tính để phân loại và tái sử dụng vật liệu, tăng cường khả năng tái chế và bảo vệ môi trường.

Công nghệ Blockchain là một sổ cái điện tử ghi lại liên tục các giao dịch, được duy trì bởi một mạng lưới người dùng và được bảo vệ bằng mật mã. Trong ngành bao bì, Blockchain có thể được sử dụng để ghi lại thông tin về vị trí, số lượng, ngày tháng và nguồn gốc của hàng hóa, từ đó tăng cường minh bạch và hiệu quả trong chuỗi cung ứng, đồng thời giảm nguy cơ sản phẩm giả mạo.

Trên hành trình Chuyển đổi Xanh của ngành Sản xuất Bao bì, các doanh nghiệp đã đạt được những tiến bộ đáng kể trong việc giảm lượng chất thải và tăng cường tái chế vật liệu. Tuy nhiên, hành trình này vẫn còn nhiều thách thức và cơ hội phát triển. Để tiếp tục tiến xa hơn trên con đường bền vững, sự hợp tác giữa các doanh nghiệp, chính phủ và các bên liên quan sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc định hình một ngành Sản xuất Bao bì xanh hơn và bền vững hơn trong tương lai.