Bức tranh tổng quan thị trường và chuyển đổi số Ngành Bán lẻ

Phát triển của công nghệ và sự lan rộng của internet đã tạo nên một bức tranh tổng quan thị trường đầy thách thức và cơ hội cho ngành bán lẻ. Chuyển đổi số đã không chỉ là một xu hướng mà còn là một bước chuyển đổi cần thiết để doanh nghiệp có thể tồn tại và phát triển trong môi trường kinh doanh ngày càng cạnh tranh. Trong bối cảnh này, ngành bán lẻ đang chứng kiến những biến động mạnh mẽ, từ cách tiếp cận khách hàng đến quản lý chuỗi cung ứng và quy trình bán hàng.

Cùng HST Consulting tìm hiểu Bức tranh tổng quan thị trường và chuyển đổi số ngành bán lẻ qua bài viết dưới đây. 

I. Tổng quan thị trường ngành Bán lẻ

1. Thị trường ngành Bán lẻ đang diễn ra như thế nào?

Theo Tổng cục Thống kê, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng ước đạt 5.679,9 nghìn tỷ đồng (năm 2022). Con số này tăng 19,8% so với năm 2021, tăng 15% so với năm 2019 – năm trước khi xảy ra dịch Covid-19.

Doanh thu bán lẻ hàng hóa trong 8 tháng đầu năm 2023 đạt 3.175,5 nghìn tỷ đồng, với mức tăng trưởng + 8,7% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng này thấp hơn so với giai đoạn trước đại dịch COVID-19 từ năm 2015 – 2019.

Mới đây, Vietnam Report đã công bố Top 10 công ty bán lẻ uy tín năm 2023, nhóm ngành Điện máy, điện lạnh đứng đầu là công ty CP Đầu tư Thế giới di động, ngành Kim hoàn là  công ty CP Vàng bạc đá quý Phú Nhuận, đứng đầu ngành Siêu thị là Central Retail Việt Nam.

Trong tương lai, Vietnam Report nhận định rằng thị trường bán lẻ Việt Nam tiếp tục là một thị trường hấp dẫn với nhiều tiềm năng phát triển. Với quy mô hiện tại là 142 tỷ USD, dự báo thị trường có thể tăng lên 350 tỷ USD trong vài năm tới. Với dân số đông đảo và trẻ tuổi, cùng với tốc độ đô thị hóa nhanh chóng, thị trường tiêu dùng Việt Nam đang trở thành một động lực quan trọng cho sự phát triển kinh tế.

2. Loại hình doanh nghiệp ngành Bán lẻ

Ngành bán lẻ là một phần quan trọng của nền kinh tế, đóng góp đáng kể vào sự phát triển và đa dạng hóa của thị trường. Trong ngành này, có nhiều loại hình doanh nghiệp đa dạng, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng đa dạng của người tiêu dùng. Dưới đây là một số loại hình doanh nghiệp ngành bán lẻ quan trọng và tỷ lệ phần trăm của chúng trong thị trường:

• Thời trang (14%): Các cửa hàng thời trang chuyên cung cấp các sản phẩm như quần áo, giày dép, phụ kiện thời trang để đáp ứng nhu cầu cá nhân và phong cách của khách hàng.
• Mỹ phẩm (14%): Doanh nghiệp mỹ phẩm tập trung vào việc cung cấp các sản phẩm làm đẹp như son, kem chống nắng, và các sản phẩm chăm sóc da để giúp khách hàng tự tin với vẻ ngoại hình của mình.
• Điện máy, đồ gia dụng (20%): Các cửa hàng chuyên về điện máy và đồ gia dụng cung cấp các sản phẩm như tivi, tủ lạnh, máy giặt, và các sản phẩm gia dụng khác để gia đình hoạt động mượt mà.
• Thiết bị công nghệ (8%): Các doanh nghiệp này chủ yếu tập trung vào cung cấp các sản phẩm công nghệ như điện thoại di động, máy tính bảng, và các phụ kiện công nghệ khác.
• Thiết bị văn phòng, văn phòng phẩm (9%): Các cửa hàng cung cấp vật phẩm văn phòng như máy in, máy tính xách tay, và vật dụng văn phòng để hỗ trợ công việc hàng ngày của doanh nghiệp và cá nhân.
• Thực phẩm (31%): Là loại hình chiếm tỷ lệ lớn nhất, doanh nghiệp thực phẩm cung cấp các sản phẩm từ thực phẩm tươi sống đến thực phẩm đóng gói và chế biến nhanh, đáp ứng nhu cầu ẩm thực đa dạng của người tiêu dùng.

Sự đa dạng trong các loại hình doanh nghiệp ngành bán lẻ không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn đáp ứng nhu cầu đa dạng và ngày càng phức tạp của khách hàng trong thị trường ngày nay.

II. Tổng quan Chuyển đổi số ngành Bán lẻ

1. Chuyển đổi số trong ngành Bán lẻ là gì?

Chuyển đổi số trong ngành bán lẻ là quá trình chuyển đổi các hoạt động kinh doanh, giao tiếp và giao dịch từ hình thức truyền thống sang mô hình số hóa. Đối với ngành bán lẻ, điều này bao gồm việc sử dụng công nghệ số để cải thiện trải nghiệm mua sắm của khách hàng, quản lý tồn kho, tối ưu hóa chuỗi cung ứng, và tăng cường hiệu suất hoạt động tổ chức.

Các hoạt động đáng chú ý của chuyển đổi số trong ngành bán lẻ:

• Thương mại điện tử: Phát triển và quản lý cửa hàng trực tuyến để tăng cường sự tiện lợi cho khách hàng và mở rộng phạm vi kinh doanh.
• Quản lý dữ liệu khách hàng: Sử dụng dữ liệu để hiểu rõ hơn nhu cầu của khách hàng và tạo ra chiến lược tiếp thị và quảng cáo hiệu quả hơn.
• Trải nghiệm khách hàng: Tích hợp công nghệ để cải thiện trải nghiệm mua sắm, từ quảng cáo và tìm kiếm sản phẩm đến thanh toán và dịch vụ sau bán hàng.
• Quản lý chuỗi cung ứng: Sử dụng hệ thống thông tin và phần mềm để theo dõi và quản lý hiệu suất chuỗi cung ứng, từ nhà cung ứng đến điểm bán lẻ.
• Thanh toán số: Kích thích việc sử dụng thanh toán số và các phương thức thanh toán điện tử.
• Bán hàng đa kênh (Multichannel) và hợp kênh (Omnichannel), tích hợp trực tuyến và offline

2. Ví dụ chuyển đổi số ngành Bán lẻ

Những năm qua, thị trường ngành bán lẻ trứng kiến hàng loạt “ông lớn” tiến hành chuyển đổi số. Dưới đây là một số ví dụ điển hình:

Amazon:

Thương mại điện tử và Amazon.com: Amazon đã tạo ra một nền tảng thương mại điện tử lớn nhất thế giới với Amazon.com, nơi khách hàng có thể tìm kiếm và mua sắm hàng triệu sản phẩm từ nhiều danh mục khác nhau.

Dịch vụ Prime: Amazon Prime cung cấp dịch vụ vận chuyển nhanh và không giới hạn cho các sản phẩm được đánh dấu Prime, đồng thời còn kèm theo nhiều dịch vụ như Prime Video, Prime Music và nhiều ưu đãi khác.

Alexa và Echo: Amazon đã tích hợp trí tuệ nhân tạo thông qua trợ lý ảo Alexa, giúp người dùng tìm kiếm sản phẩm, đặt hàng và thậm chí điều khiển thiết bị thông minh bằng giọng nói thông qua các sản phẩm như loa thông minh Echo.

AWS (Amazon Web Services): Amazon mở rộng doanh nghiệp của mình vào lĩnh vực dịch vụ đám mây thông qua AWS, cung cấp không chỉ cho bản thân mình mà còn cho nhiều doanh nghiệp khác.

Walmart:

Thương mại điện tử và Walmart.com: Walmart phát triển nền tảng thương mại điện tử của mình để cạnh tranh trực tiếp với các đối thủ trực tuyến như Amazon, cung cấp một loạt các sản phẩm và dịch vụ trực tuyến.

Dịch vụ Pickup và Giao hàng tận nơi: Walmart đã mở rộng dịch vụ mua sắm trực tuyến với tùy chọn Pickup tại cửa hàng và Giao hàng tận nơi, tận dụng hạ tầng cửa hàng vật lý của mình.

Robot tự động hóa trong nhà kho: Walmart bắt đầu triển khai robot tự động hóa trong những nhà kho của mình để tối ưu hóa quy trình lưu kho và vận chuyển.

Ứng dụng di động Walmart: cung cấp ứng dụng di động giúp khách hàng dễ dàng tìm kiếm sản phẩm, xem giá, và thậm chí thực hiện thanh toán trực tuyến hoặc tại cửa hàng.

III. Lợi ích chuyển đổi số ngành Bán lẻ

Chuyển đổi số trong lĩnh vực bán lẻ, khi triển khai đúng cách, sẽ đem lại nhiều lợi ích quan trọng cho doanh nghiệp. Trong số những ưu điểm này, có thể kể đến:

Nâng cao Trải nghiệm Khách hàng:

Hành vi và nhu cầu của người tiêu dùng thường xuyên biến đổi, đặc biệt trong thời đại Công nghệ 4.0. Để đáp ứng những thách thức này, cải thiện trải nghiệm khách hàng trở thành ưu tiên hàng đầu. Sử dụng giải pháp công nghệ giúp tối ưu hóa trải nghiệm mua sắm, bao gồm:

• Thanh toán nhanh chóng hơn thông qua sử dụng AI và công nghệ nhiệt hạch cảm biến.
• Sử dụng công nghệ thực tế ảo (AR) và thực tế tăng cường (AR) để cải thiện trải nghiệm xem sản phẩm.
• Kiểm tra nhanh chóng sản phẩm với mã QR.

Tự động hóa Quy trình làm việc và Hệ thống vận hành:

Sử dụng công nghệ để tự động hóa quy trình sản xuất kinh doanh giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu suất làm việc và thống nhất quy trình. Chuyển đổi số trong ngành bán lẻ mang lại nhiều lợi ích, như:

• Quản lý bán lẻ hiệu quả.
• Quản lý kế toán đồng bộ và chính xác.
• Quản trị quan hệ khách hàng dễ dàng và chi tiết.
• Giải pháp ERP giúp xây dựng, quản lý web thương mại điện tử.

Cải thiện Doanh thu cho Doanh nghiệp:

Chuyển đổi số không chỉ giúp tối ưu hóa quy trình mà còn giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí nhân viên và chi phí quảng cáo. Điều này đồng nghĩa với việc tăng doanh số bán hàng và doanh thu.

Tăng tính Cạnh tranh trên Thị trường:

Trong thị trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt, chuyển đổi số giúp doanh nghiệp bán lẻ tăng tính cạnh tranh so với đối thủ. Việc áp dụng công nghệ giúp doanh nghiệp nhanh chóng thích ứng với môi trường kinh doanh đang thay đổi nhanh chóng, đặc biệt sau đại dịch COVID-19.

IV. Cơ hội và thách thức của doanh nghiệp bán lẻ khi chuyển đổi số

1. Cơ hội đối với Doanh nghiệp Bán lẻ trong Quá trình Chuyển đổi Số

Thị trường Bán lẻ đang phát triển mạnh mẽ:

Thị trường bán lẻ tại Việt Nam đang trở thành điểm đến hấp dẫn với sự đầu tư lớn từ khắp nơi trên thế giới. Tính đến năm 2020, tỷ lệ bán lẻ trong GDP đạt mức 78.88%, góp phần quan trọng vào giá trị gia tăng của nền kinh tế.

Cơ cấu dân số trẻ, năng động:

Lực lượng lao động và người tiêu dùng tại Việt Nam đặc trưng bởi khả năng nhanh chóng tiếp thu công nghệ và sự sáng tạo trong mua sắm số. Thói quen mua sắm hiện đại ngày càng trở nên phổ biến, thúc đẩy sự đổi mới trong ngành.

Dịch chuyển của mua sắm Trực tuyến và Thanh toán điện tử:

Mua sắm trực tuyến đang ngày càng chiếm ưu thế, kèm theo sự lan rộng của các phương thức thanh toán điện tử như ví điện tử, thẻ tín dụng, và chuyển khoản ngân hàng. Quy trình mua sắm đã trở nên hiệu quả và thuận tiện, đặc biệt trong bối cảnh cuộc sống hối hả và áp đặt.

Môi trường chính trị ổn định và Kinh tế phát triển:

Chính phủ liên tục đưa ra các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp bán lẻ trong việc thúc đẩy sự sáng tạo số trong sản xuất và kinh doanh. Sự ổn định chính trị và sự phát triển của nền kinh tế làm nền tảng cho cơ hội tái định vị ngành bán lẻ trong bối cảnh phục hồi và tăng trưởng kinh tế quốc gia.

2. Thách thức của Doanh nghiệp Bán lẻ trong Quá trình Chuyển đổi Số

Thị trường cạnh tranh đa dạng:

Thị trường bán lẻ ở Việt Nam trở nên ngày càng cạnh tranh với sự xuất hiện của nhiều đối thủ, bao gồm cả các nhà cung cấp nước ngoài. Các doanh nghiệp bán lẻ Việt cần phải tỏ ra năng động và sáng tạo hơn bằng cách tận dụng chuyển đổi số để tạo ra giá trị độc đáo và thu hút lòng tin của người tiêu dùng.

Sự thiếu liên kết trong chuỗi cung ứng:

Sự kết nối chưa đồng bộ giữa các bên liên quan trong chuỗi cung ứng, từ nhà sản xuất đến nhà phân phối và nhà bán lẻ, là một thách thức. Điều này đặt ra yêu cầu về sự phối hợp mạnh mẽ để phục vụ khách hàng hiệu quả và tăng cường hiệu suất bán hàng kỹ thuật số. Thiếu kinh nghiệm và sự trơn tru trong quy trình hợp tác có thể dẫn đến những kẽ hở trong dịch vụ chăm sóc khách hàng.

Mức độ chuyên nghiệp thấp:

Trong hệ thống siêu thị và cửa hàng tiện lợi, công nghệ quản trị chưa được tận dụng một cách toàn diện. Các tổ chức bán lẻ vừa và nhỏ thường dựa vào hình thức bán hàng truyền thống, gặp khó khăn với nguồn hàng hạn hẹp, giá cả không cạnh tranh, kiểm soát chất lượng kém, và mạng lưới hạn chế, không đáp ứng đúng mong đợi của khách hàng.

Thói quen mua hàng truyền thống:

Mặc dù xu hướng hiện đại hóa thói quen mua sắm đang gia tăng, một số lượng lớn người tiêu dùng vẫn giữ thói quen mua hàng trực tiếp tại cửa hàng vật lý. Đặc biệt, người lớn tuổi và những người ở vùng nông thôn thường chọn cách này vì cảm thấy thiếu niềm tin vào chất lượng sản phẩm trưng bày trực tuyến.

Chuyển đổi số ngành bán lẻ là xu hướng tất yếu buộc các doanh nghiệp trong ngành phải thay đổi để thích nghi. Tuy nhiên, nếu không có một chiến lược bài bản, doanh nghiệp sẽ có thể ngày càng thụt lùi, mất đi khách hàng tiềm năng, hay giảm doanh thu. Do đó, đưa ra một hướng đi đúng đắn trong lộ trình chuyển đổi số là ưu tiên hàng đầu của cả Doanh nghiệp.

Để bứt quả trên đường đua chuyển đổi số trong ngành bán lẻ, hãy liên hệ với HST Consulting để được tư vấn ngay hôm nay.